ประวัติและวัตถุมงคลพระครูทักษิณานุกิจ (หลวงพ่อผัน) วัดสรรเพชญ เจ้าของพระปิดตาเก่าเมืองนครปฐม

หลวงพ่อผัน วัดสรรเพชร นครปฐม

หลวงพ่อผัน วัดสรรเพชญ หรือ พระครูทักษิณานุกิจ (ผัน) อดีตเจ้าอาวาสวัดสรรเพชญ ตําบลยายชา อําเภอสามพราน จังหวัดนครปฐม ท่านมีชื่อเสียงทางด้านวิปัสสนากัมมัฏฐาน ท่านเป็นพระเกจิที่สร้างพระปิดตาและอาจารย์ของหลวงพ่อยอด วัดดอนหวาย

หลวงพ่อผัน ท่านมีนามเดิมว่า ผัน ศิริเดช พื้นเพท่านเป็นชาวบ้านสามพราน จังหวัดนครปฐม เกิดเมื่อปี พ.ศ. ๒๓๙๐ แต่ไม่ปรากฏชื่อโยมบิดาและโยมมารดาของท่าน

ปี พ.ศ. ๒๔๑๑ ท่านมีอายุครบบวช จึงได้อุปสมบทเป็นพระภิกษุ ณ พัทธสีมาวัดพระปฐมเจดีย์ ตำบลพระปฐมเจดีย์ อำเภอเมือง จังหวัดนครปฐม โดยมี

พระปฐมเจติยานุรักษ์ (กล่ำ) วัดพระปฐมเจดีย์ เป็นพระอุปัชฌาย์

หลังจากอุปสมบทแล้ว ท่านได้อยู่จำพรรษาที่วัดพระปฐมเจดีย์เรื่อยมา เพื่อศึกษาพระธรรมวินัย ภาษาบาลี และวิชาต่างๆ จากสำนักพระปฐมเจดีย์

ต่อมาท่านได้สอบนักธรรมได้ที่สำนักวัดพระปฐมเจดีย์แห่งนี้ จนได้รับตำแหน่งพระครูผัน อยู่ช่วยงานในพระพุทธศาสนาเรื่อยมา

ปี พ.ศ. ๒๔๓๕ พระอธิการโต เจ้าอาวาสวัดสรรเพชญได้ถึงแก่มรณภาพ คณะสงฆ์จึงแต่งตั้งให้หลวงพ่อผันไปเป็นเจ้าอาวาสทดแทนตำแหน่งที่ว่างลง

วัดสรรเพชญ เป็นวัดราษฏร์ สังกัดคณะสงฆ์มหานิกาย ตั้งอยู่เลขที่ ๑ หมู่ที่ ๕ ตำบลยายชา อำเภอสามพราน จังหวัดนครปฐม ที่ดินตั้งวัดมีเนื้อที่ ๔๗ ไร่ ๓ งาน

วัดสรรเพชญ ตั้งเมื่อปี พ.ศ. ๒๓๑๐ เดิมวัดนี้ชื่อว่า "วัดตาเพชร" ตามชื่อผู้สร้าง ต่อมาตาเพชรได้นำเอาเพชรในตระกูลของตนมาฝังไว้ที่หน้าบันอุโบสถจึงได้ชื่อว่า "วัดสามเพชร"

ต่อมาเมื่อวันที่ ๑ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๔๖๑ สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส ได้เสด็จตรวจเยี่ยมวัดในลุ่มแม่น้ำนครชัยศรี พระองค์ทรงแวะเยี่ยมและถวายรูปถ่าย ๑ รูป ไว้แก่พระครูทักษิณานุกิจ (ผัน) เจ้าอาวาสรูปที่ ๕

ภายในวัดมีพระอูโบสถที่สร้างขึ้นในสมัยอยุธยาตอนปลาย ไม่ทราบประวัติการก่อสร้าง หลักฐานที่ยังคงเหลืออยู่ได้แก่ อุโบสถหลังเก่า ส่วนฐานและหลังคามีลักษณะแอ่นโค้งแบบตกท้องช้าง ด้านหน้ามีเพิงคลุมลงมา

ซึ่งเป็นรูปแบบที่นิยมกันมากในสมัยอยุธยาตอนปลาย ตรงฐานชุกชีของพระพุทธรูปในอุโบสถหลังเก่ามีลวดลายปูนปั้นปิดทองประดับกระจกสีเปลือกแมลงทับสวยงามมาก จัดเป็นสกุลศิลปะสมัยอยุธยาตอนปลายที่หลงเหลือเพียงแห่งเดียวเท่านั้นในเขตอำเภอสามพราน

อุโบสถหลังนี้ได้รับการซ่อมแซมในสมัยหลวงปู่ผัน ตรงกับสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ในวัดยังมีพิพิธภัณฑ์วัดสรรเพชญที่จัดสร้างขึ้นเพื่ออนุรักษ์ของพื้นบ้าน

ชั้นบนจัดแสดงพระพุทธรูปเก่าแก่ของวัด ชั้นล่างจัดแสดงเครื่องใช้ที่ทางวัดได้เก็บสะสมมาตั้งแต่อดีต เช่น ชุดน้ำชา จปร. จุลศักราช ๑๒๕๐ เครื่องถ้วยลายครามจากประเทศจีน ถาดเคลือบและเครื่องแก้วเจียระไนจากยุโรป กาน้ำชาแบบต่าง ๆ เป็นต้น

วัดได้รับพระราชทานวิสุงคามสีมาเมื่อวันที่ ๑๘ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๕๑๕ เขตวิสุงคามสีมา กว้าง ๒๙ เมตร ยาว ๔๙ เมตร มีเจ้าอาวาสปกครองวัดเท่าที่ทราบนาม คือ

๑. พระเสือ

๒. พระช้าง

๓. พระโต

๔. พระครูทักษิณานุกิจ (ผัน)

๕. พระด้วง (รักษาการ) พ.ศ. ๒๔๗๐

๖. พระอธิการทอง อมโร พ.ศ. ๒๔๗๑ - ๒๔๘๒

๗. พระครูถาวรวิทยาคม (เพิ่ม ทิฏโฐ) พ.ศ. ๒๔๘๓ - ๒๕๒๖

๘. พระครูวุฒิกิจสุนทร (แว่ว อเวโร) พ.ศ. ๒๕๒๗ - ๒๕๔๒

๙. พระครูเขมสีลาจาร (เกษม กนฺตสีโล) พ.ศ. ๒๕๔๓ - ๒๕๕๓

๑๐. พระครูเกษมธรรมาภิรักษ์ (สีรมณ์ เขมธมฺโม) พ.ศ. ๒๕๕๔ - ปัจจุบัน

หลังจากที่หลวงพ่อผันได้ขึ้นเป็นเจ้าอาวาส ท่านได้พัฒนาวัดอย่างสุดความสามารถทั้งการสร้างเสนาสนะและถาวรวัตถุต่างๆ จนวัดเจริญรุ่งเรืองขึ้นตามลำดับ

ข่าวสมณศักดิ์หลวงพ่อผัน วัดสรรเพชญ นครปฐม

ปี พ.ศ. ๒๔๔๖ ท่านได้รับการแต่งตั้งให้เป็นพระครูสัญญาบัตร ที่พระครูทักษิณานุกิจ ตำแหน่งรักษาพระปฐมเจดีย์ทิศใต้ เจ้าคณะแขวงเมืองนครไชยศรี จังหวัดนครปฐม มีนิตยภัตร์เดือนละ ๑ ตำลึง กึ่ง ประกาศราชกิจจานุเบกษา เมื่อวันที่ ๒๒ พฤศจิกายน ร.ศ. ๑๒๒ เล่ม ๒๐ หน้า ๕๘๘

ปี พ.ศ. ๒๔๕๐ ท่านได้พระพุทธศิลาปางนาคปรก ขนาดหน้าตักกว้าง ๑๒ นิ้ว สูง ๑๙ นิ้ว โดยพระยาสุนทรบุรี เจ้าเมืองสุพรรณ นำมาถวาย ปัจจุบันยังประดิษฐานอยู่ภายในวัด

หลวงพ่อผัน ท่านเป็นพระที่มีวิทยาคมเข้มขลังและมีความเคร่งในพระธรรมวินัยมาก ท่านเป็นสหธรรมมิกกับหลวงพ่อทับ วัดทอง ไปมาหาสู่แลกเปลี่ยนวิชากันบ่อยครั้ง ท่านจึงได้สร้างพระปิดตาไว้พิมพ์หนึ่ง ถือเป็นสุดยอดพระปิดตาของจังหวัดนครปฐม และด้วยความที่ท่านเป็นสหธรรมิกกับหลวงปู่ทับ วัดทอง พระปิดตาที่ท่านสร้างจึงมีความคล้ายคลึงกัน

สมัยก่อนนั้นในสมัยที่หลวงพ่อผันเป็นเจ้าอาวาส วัดสรรเพขญถือเป็นวัดที่โดดเด่นมีชื่อเสียงทางด้านวิปัสสนากัมมัฏฐาน พระเกจิชื่อดังในสมัยนั้นจึงนิยมมาร่ำเรียนวิชากับท่าน ตามบันทึกที่ทราบกันดีคือหลวงพ่อยอด วัดดอนหวาย ที่มาร่ำเรียนถึง ๖ ปี

ข่าวมรณภาพหลวงพ่อผัน วัดสรรเพชร นครปฐม

หลวงพ่อผัน ปกครองวัดเรื่อยมาจนถึงแก่มรณภาพลงด้วยโรคอัมพาต เมื่อวันที่ ๑ มกราคม พ.ศ. ๒๔๗๐ นับรวมสิริอายุได้ ๘๐ ปี ๕๙ พรรษา.

วัตถุมงคลของหลวงพ่อผัน วัดสรรเพชญ

พระปิดตาหลวงพ่อผัน วัดสรรเพชญ

สร้างขึ้นก่อนปี พ.ศ.๒๔๗๐ เพื่อแจกให้กับศิษยานุศิษย์ของหลวงพ่อ ลักษณะเป็นพระปิดตาหล่อโบราณ มีการสร้างด้วยเนื้อเงิน,สัมฤทธิ์,ทองแดง,ทองผสม,เมฆพัตร,ชินตะกั่ว,ใบลาน และเนื่อไม้ จำนวนการสร้างไม่ได้มีการจดบันทึกไว้